“Verborge Skatte
van die Bybel”
Stes de Necker
“Verborge
Sk atte van die Bybel” is 'n
drieledige werk wat handel oor die Bybel, gesien vanuit 'n pragmatiese oogpunt.
Volume I, “Verborge Waarhede van die Ou Testament”, is
'n praktiese beskouing van hoofsaaklik die eerste sewe boeke van die Bybel,
terwyl Volume II, “Versteekte Skatte van die Nuwe Testament”, handel oor 'n
praktiese beskouing van die Nuwe Testament. Die laaste volume “Sola Scriptura –
Die Skrif alleen is genoeg” is kategeties van aard en handel met die toepassing
van die pragmatiese beskouinge in ons alledaagse uitlewing van ons
Christenskap.
Alhoewel die Bybel in twee del e
verdeel is, naamlik die Ou- en Nuwe Testamente, vorm beide testamente egter
(gelykwaardig), die gesaghebbende Woord van God en kan dit gevolglik, teologies, nie van mekaar
geskei word nie.
Soos wat dit die geval is met die Ou Testament, bestaan
daar ook talle verborge waarhede in die Nuwe Testament.
Wat word bedoel met 'n pragmatiese beskouing?
Die Verklarende Handboek van die
Afrikaanse Taal definieer “pragmatisme” as: “Filosofiese rigting wat die waarde
van ʼn bewering uitsluitend volgens sy praktiese belang vir die mens beoordeel”
In Volume II word daar byvoorbeeld gekyk na die
Drie-eenige karakter van God en hoe ons dit kan verstaan. Nêrens in die Bybel staan daar
dat die Vader, Seun en Heilige Gees, ʼn Drie-eenigheid is nie. Sover bekend is
die term “Drie-eenheid” die eerste keer gebruik deur Tertullianus (150-225
nC.), die sogenaamde vader van die Latynse teologie. (Hy was onder andere ook
verantwoordelik vir die skryf van die Vulgaat, die Katolieke Bybel.) Dit was
eers tydens die Eerste Ekumeniese Konsilie van Nicéa (325 nC.), wat die begrip
van ʼn Goddelike Drie-eenheid, teologiese beslag gekry het.
In Deuteronomium 6: 4 lees ons: “Luister , Israel ,
die Here is ons God, Hy is die enigste Here.”
(“Sh’ma Yis’ra’eil Adonai Eloheinu Adonai echad.” [Echad –
Hebreeuse woord vir “een”] “Hear, Israel ,
the Lord is our God, the Lord is One.”)
Daar bestaan ʼn seining dat die Hebreeuse woord “echad”
in Deuteronomium 6: 4 na ʼn “saamgestelde eenheid” (composite or compound unity)
verwys en gevolglik kan die Drie-eenigheid van God op hierdie wyse bewys word.
ʼn Saamgestelde eenheid het ʼn pluralistiese betekenis
wat beteken dat die geheel uit ʼn verskeidenheid afsonderlik identifiseerbare
komponente bestaan, wat gesamentlik, ʼn eenheid vorm, bv. een tros druiwe. Een
druif-korrel verwys nie na die tros nie, en net so verwys die woord tros nie na net een druif-korrel nie.
Die Heidelbergse Kategismus verwys egter na ʼn enkelvoudige
eenheid in vraag 25 as dit sê “Terwyl
daar maar tog net een, enige Goddelike Wese is, waarom praat jy van drie,
naamlik die Vader, Seun en Heilige Gees?”
Terwyl dit waar is dat die woord “echad” na ʼn
saamgestelde eenheid kán verwys, (net soos wat die woord “een” in Afrikaans of
“one” in Engels ook na ʼn saamgestelde eenheid kan verwys), bestaan daar geen
bewyse vir die siening dat “echad” in die konkordansie van Deuteronomium, na ʼn
saamgestelde eenheid verwys nie.
Terwyl ons dus glo dat God Drie-eenig is, bely ons
terselfdertyd dat Jesus opgevaar het na die Hemel, “en sit aan die
regterhand van God” ….? Hoe verduidelik ons aan ʼn jongmens, of ʼn
nie-christen, hierdie oënskynlike teenstrydigheid?
Die mens is ook ʼn
drie-eenige wese!
Ons bestaan tersefdertyd uit liggaam, siel en gees, en
wanneer die volmaakte gekom het, sal ons nog steeds uit ʼn verheerlikte liggaam
en siel bestaan.
Is dit moontlik dat ons die “Beeld-draers van God” is
vanweë die feit dat daar in die ganse heelal nie nog ʼn maaksel bestaan wat op
enige wyse, enige ooreenstemming of gelykenis met die Beeld van God het nie, of
is ons, soos wat die Afrikaanse verklarende Bybel sê: Die mens verteenwoordig
God, letterlik soos ʼn beeld of afbeelding van Hom, hier op aarde.
In die antieke Romeinse tyd het die Keiser dikwels
standbeelde van homself in die afgeleë gebiede van die Romeinse Ryk laat oprig
om die bevolking daaraan te herinner dat hy die keiser is; die een wat regeer.
Dit is teen hierdie agtergrond dat die Afrikaanse verklarende Bybel sê dat, net
soos die beeld van iemand gegeld het as sy verteenwoordiger (alter ego) in ʼn
sekere gebied, net so verteenwoordig die mens God, as Heerser oor die skepping.
Alhoewel die
Pentateug geskryf is tydens die ballingskap, nagenoeg 550 jaar voor Christus,
het die skrywers van die Pentateug in werklikheid net die mondelings
oorgedraagde geskiedenis, te boek gestel.
Die grootste gedeelte van hierdie teboekstelling, was die kopiëring of
óórskryf, van die Tien Gebooie en die Mosaïse wet, wat nóg ʼn verdere 900 jaar
voor die ballingskap reeds beskryf is.
Hierdie wette was, onder andere, baie spesifiek en
verbiedend oor die maak, bestaan en gebruik van enige beelde.
(1) Eks. 20:4 ”Jy
mag nie vir jou ʼn beeld of enige afbeelding maak van wat in die hemel daarbo of
op die aarde hieronder of in die water onder die aarde is nie. Jy mag hulle nie
vereer of dien nie ….” en in:
(2) Deutr. 7:
25 “…. die afgodsbeelde is afskuwelike goed in die oë van die Here jou God.” en
in:
(3) Lev. 18: 3
“Julle mag nie maak soos die Egiptenaars by wie julle gewoon het, of soos die
Kanaäniete na wie se land toe Ek julle bring nie. Julle mag hulle gebruike nie
navolg nie.” en verder in Lev. 20: 23 “Julle mag nie die gebruike van die
nasies wat ek voor julle gaan uitdryf, navolg nie.”
Dit is gevolglik
uiters onwaarskynlik dat, toe die skrywers van Genesis in Gen. 1: 27 geskryf
het: ”God het die mens geskep as Sy verteenwoordiger, as beeld van God …
” hulle daarmee bedoel het dat die mens, God letterlik (soos ʼn standbeeld van
die keiser) op aarde moet verteenwoordig. Dit sou in werklikheid beteken dat
hierdie skrywers ʼn suiwer heidense gebruik, wat allerweë deur die wet van Moses
en die Tien Gebooie verbied was, in die Ou Testament sou invoer. Die King James vertaling van Gen. 1: 27 lees: “So God created man in his own image, in the image of God created he him;
male and female created he them.”
Die begrip “verteenwoordiger”, as sinoniem met die woord beeld of
standbeeld, kom nêrens in die Engelse of die Hebreeuse tekste van Gen. 1: 27
voor nie.
Die Hebreeuse woord vir “beeld” (image) wat in Gen. 1:27 gebruik word is tselem (צלם) wat
beteken “skaduwee” of “afbeelding”.
M.a.w. dit beteken nie dat ons soos God lýk nie, maar dat ons ʼn skaduwee
van die aard en wese van die Godheid is. (Gen. 3: 22 “Die mens het nou soos
een van Ons geword …” )
ʼn Verdere aspek wat in berekening gebring moet word in
die beskouing van die mens as ʼn drie-eenige wese, gaan oor die mens as die
tempel van God.
Die temple van die Jode is verwoes (70 nC.) en nou
word die méns, Jode en nie-Jode, die temple van God.
In 1 Kor. 3: 16 sê Paulus: “Weet julle nie dat julle
die tempel van God is en dat die Gees van God in julle woon nie?” en verder in
1 Kor. 6: 19 “Of besef julle nie dat
julle liggaam ʼn tempel van die Heilige Gees is nie?”
Die Tempel het ook uit drie dele bestaan: die Voorhof,
die Heilige en die Allerheiligste.
Die voorhof was die enigste gedeelte waar die gewone
mense kon ingaan. Die Heilige en Allerheiligste gedeeltes van die tempel was
nie vir die gewone mens toeganklik nie en was van die Voorhof geskei deur die
“voorhangsel”. Net die priesters kon in die Heilige gedeelte binnegaan en slegs
die Hoë-priester kon net één maal per jaar, op versoeningsdag (Yom Kippur), die
Allerheiligste binnegaan. Met Jesus se versoenings-dood skeur die voorhangsel
in twee, en kry die mens toegang tot God deur Jesus Christus.
Indien ons die Bybel se beskrywing van “na die beeld
van God” eerder sien as die figuratiewe ooreenkoms met die Drie-eenige aard van
die Godheid, (die “beeld” van God) dan kry die versinnebeelding van die mens,
as beeld-draer van hierdie Goddellike Drie-eenigheid, vir ons ʼn totaal nuwe
betekenis.
Die geloofsbelydenis van Athanasius stel dit soos
volg:
“Het algemeen geloof nu is, dat wij één God in de drieheid en de drieheid
in de eenheid aanbidden, zonder de Personen te vermengen of het Wezen te delen.”
en dan verder in paragraaf 35: “Want zoals een redelijke ziel met het lichaam
één mens is, zo is ook God en mens (Jesus in Sy menslike voorkoms) één
Christus.” (Gedeelte tussen hakies eie
byvoeging.)
God en die mens, beide enkelvoudige eenhede, maar wat
elk manifesteer in drie afsonderlik identifiseerbare entiteite. Een God in die Drie-heid en die
Drie-heid in een eenheid (God); een mens in sý drie-heid en dié
drie-heid in een mens.
Voorgenoemde is maar een voorbeeld van so 'n pragmatiese
beskouing. In “Verborge Sk atte” word daar in Volume-eenheid I met
ses soortgelyke beskouinge met betrekking tot die Ou Testament gehandel en in
Volume II met sewentien.
“Verborge Sk atte” is die resultaat van my jare lange oortuiging dat
die Bybel nie net deur sogenaamde akademiese geleerdes en gekwalifiseerde
teoloë verstaan kan
word nie. Die Bybelskrywers was nie professore en doktore nie. Al wat die
Bybelskrywers wou doen, was om die geloofsgeskiedenis (onder leiding van die
Heilige Gees) so korrek en beskrywend as moontlik op skrif vas te lê.
Terwyl daar altyd 'n behoefte sal bestaan aan teoloë
en akademici om die Woord van God te bestudeer en uit te lê, moet ons as gewone
Christene nog altyd self die Bybel kan lees en verstaan.
Die Bybel is nog altyd die enigste ware en betroubare
Woord van God. Dit is God se “brief” aan jou en my en daarom is dit so
noodsaaklik dat ons hoor en verstaan wat God vir ons sê. In die Bybel praat God self met my en jou op 'n wyse en in
'n taal, wat ons self kan
verstaan en begryp. God praat nie met ons in “kodes” of raaisels nie!
“Verborge Skatte van die Bybel” is nie
bedoel om “iets nuuts” (iets wat nie voorheen bestaan het) in die Bybel te vind
nie, maar bloot om vanuit 'n praktiese perspektief (pragmaties) na dit wat
reeds in die Bybel staan, te kyk; 'n Herontdekking van eeue oue Bybelse
waarhede, net in 'n ander ideoom!
Hierdie beskouings moet ook nie as 'n
“alternatiewe eksegese”, of 'n aanval op die Christelike geloof gesien word
nie. Dit is bloot 'n praktiese benadering vanuit die pragmatiese filosofie wat
die waarde van 'n bewering of stelling, uitsluitend volgens die praktiese
belang daarvan vir die mens, beoordeel.
Net soos ʼn prisma benodig word om die
wonderlike kleure van die reënboog in ʼn enkele ligstraal bloot te lê, net so
verg dit ʼn ondersoekende gees en ʼn opmerksame oog om die dieper waarhede van
die Bybel bloot te lê.
Die primêre doel met die skryf van hierdie
trilogie is om vir elkeen wat in die verlede al geworstel het met sommige van die
Bybel se historiese voorskrifte en gegewens, asook die toepaslikheid daarvan in
ons hedendaagse sameleweing, 'n praktiese en verstaanbare verwysingsraamwerk te
bied wat ons kan help met ons soeke na antwoorde op die vele kwelvrae wat
vandag nog bestaan.
Onthou altyd: GOD IS VíR ONS; NIE TééN ONS NIE!
“Wanneer teoloë oor aktuele vraagstukke begin debatteer, is dit goed. Wanneer gelowiges wie nie formele teologiese opleiding het nie, oor Bybelse sake begin praat en skryf, is dit baie beter, veral wanneer hul navorsing omvattend is en aansluit by vrae wat gereeld deur die man op straat gevra word.
ReplyDeleteHierdie boek is so ‘n boek, vir die man op straat, maar ek is oortuig ook vir vele dominees. In my eie bediening moes ek gereeld die vraagstukke wat in hierdie boek ontleed en behandel word, aan lidmate en selfs tieners verduidelik. Daar is by talle gelowiges ‘n fundamentalistiese aanslag wat daartoe aanleiding gee dat hulle in ‘n geloofskrisis wil beland (selfs anderdenkendes verdag wil maak!) wanneer veral Ou Testamentiese ‘historiese’ waarhede vanuit ‘n ander perspektief beskou word. Die Bybel wil geensens ‘n histories-eksakte handboek wees nie. En wanneer sekere aspekte anders interpreteer word en verklaar word, is dit geen aanslag op die Christelike geloof nie! ‘Verborge Skatte’ is ‘n vars uitkyk op talle omstrede sake, wat waag om krities te kyk na sogenaamde ‘heilige koeie’ in Bybeluitleg.
Nog ‘n belangrike saak is dat hierdie boek ‘n mens stimuleer en aanmoedig om dieper en verder te dink. Vir my is in die kommunikasiemedia ‘n deurslaggewende faktor dat die leser/hoorder se soeke na kennis en verklarings sodanig geprikkel sal word dat hulle sal begin vrae vra, ‘elaborate’, self verder sal navorsing doen. Hierdie boek, glo ek, sal juis dít doen vir lesers. Ek is oortuig dat ‘Verborge Skatte’ van groot hulp sal wees vir beide dominee én lidmaat. Dis nie swaar akademiese taal en redenerings wat verveel nie, maar bied teologies-Bybelse waarhede aan as genotvol en interessant.”
Dr. Wollie Grobler, leraar
NG Klipkerk
Bloemfontein-Noord
“Dit is 'n uiters omvangryke boek en getuig van breë navorsing wat oor 'n wye verskeidenheid onderwerpe en kwessies van die Bybel gedoen is. Die opmerkings en kommentaar oor hierdie sake in die Bybel lees interessant en lesers sal dit geniet. Dit is sake en onderwerpe wat nie aldag in die gesigsveld van die gewone leser/lidmaat kom nie. Dat dit baie stof tot nadenke laat, is verseker. Hierdie boek is veral vir die fynproewer denkende mens bedoel.”
ReplyDeleteDanny Fourie
Publikasiehoof
Bybel-Media (voorheen Bybelkor)
Stes se manuskrip “Verborge Skatte van die Bybel” is beslis ’n radikaal ander benadering tot die verstaan en uitleg van die Bybel wat vir baie lesers beslis prikkelend behoort te wees.
ReplyDeleteCoenie Nolte
Stes de Necker moet ernstig en met aandag gelees word
ReplyDeleteDie tweeledige werk van Stes de Necker naamlik die “Verborge waarhede van die Ou Testament” en “Versteekte skatte van die Nuwe Testament” verteenwoordig ‘n deeglike poging deur ‘n nie-teoloog en “gewone” lidmaat. Sedert die erkenning van die algemene priesterskap van die gelowiges in die Kerkhervorming van die 1500’s, is daar waardering vir lidmate wat vanuit die kerkbank saampraat oor Bybelkwessies.
Stes se bydrae is verantwoord, goed nagevors en lesenswaardig. Kernprobleme en kernwaarhede – vir vandag – word aangesny: die ontstaan van die Bybel, die Bybel en die ouderdom van die aarde, God se Raadsplan, uitverkiesing, wie is my naaste?, God-Drieënig, bestaan die hel?, en selfs Openbaring.
Stes bied hierdie werk nederig aan en sonder ‘n soeke na eie belang. Hy wil eerder die debat stimuleer as strem. Sy hantering van die NG Kerk se belydensskrifte en ander dokumente maak die prentjie meer volledig en verdien vermelding.
Prof Piet Strauss.
(Voormalig) Moderator van die Algemene Sinode van die NG Kerk
Januarie 2012.