Moralisme vs. Genade.

MORALISME versus GENADE

                                                                                              Stes de Necker

Wat is Moralisme

In die woordelys van die Nederlandse Taal word die woord “moralisme”, soos dit in teologiese verband gebruik word, beskryf as: “levenshouding van waaruit alles volgens onwrikbare ideeën over goed of slecht wordt beoordeeld.”

Kernerman (Kernerman Dictionaries) beskryf dit as: “Het woord opvatting die aan de zedelijke normen absolute waarde toekent.”

Binne teologiese verband beteken moralisme dus die siening dat die mens deur goeie werke sy verlossing en saligmaking kan bewerk.

In die Nuwe Testament vind ons talle verwysings na die skrifgeleerdes en die Fariseërs. Hulle was die mense wat oor die bevoegdheid beskik het om die Skrif aan die volk te verduidelik en uit te lê. As kundiges op die gebied van die Ou- Testamentiese voorskrifte en uitleg van die Mosaïese wette, was die Fariseërs en die skrifgeleerdes, desnieteenstaande ons negatiewe siening van hulle, in werklikheid toegewyde godsdienstige mense.

In die Fariseïese teologie was genade, God se guns; iets wat verdien moes word. Daarom het hulle hulself sovêr as moontlik toegespits daarop om soveel moontlike goeie en verdienstelike werke en wetsgehoorsaamheid te doen. Gevolglik was hierdie mense oortuig dat hulle op hierdie wyse vir hulself “krediete” by God kan bymekaarmaak.

Die tragiese is egter dat dit juis hierdie oënskynlike godsdienstige Fariseërs en skrifgeleerdes was, wat die grootste vyande van Jesus geword het aangesien Jesus hulle godsdiens verwerp het as ’n  mensgemaakte godsdiens waardeur die méns in plaas van God, verheerlik word! Dit was ’n  skynheilige, uiterlike, godsdiens, waarin die mens met allerlei godsdienstige rituele en tradisies voorgegee het dat hulle God dien terwyl hulle in werklikheid hulle eie belange gedien het.

Dit is nie die evangelie van Christus nie!  Die Fariseïes godsdiens het ’n  godsdiens van humanisme, (liefde vir mense) en moralisme, (korrekte lewe), beteken. Dit was ’n  evangelie van “red jouself”.

Dit is nie die evangelie wat ons in die Bybel vind nie; dit is ’'n evangelie sonder Christus’. Enigeen wat die Bybel so verstaan, verstaan verseker nie die evangelie van Christus nie.

Dit is wat die Duitse teoloog Bonhoeffer “goedkoop genade” genoem het. Bonhoeffer was ’n  teoloog in Nazi-Duitsland tydens die Tweede Wêreldoorlog. Vir hom was dit duidelik dat die politieke ideologie van Hitler van die duiwel self was. Die Duitsers het ook kerk toe gegaan, gereeld eredienste gehou, bidure gehou, gereeld nagmaal gebruik, hulle kinders gedoop, hulle bydraes aan die kerk gegee, vas oortuig dat hulle saak met God reg was. Hierdie mistasting van die Duitsers was juis dit wat Bonhoeffer die meeste gepla het. Vir hom was dit onmoontlik om te aanvaar dat die  Duitse volk met soveel oortuiging, Hitler se sataniese ideologie so maklik kon aanvaar.

Dieselfde Duitsers wat so gereeld kerk toe gegaan het en so toegewyd aan die kerklike bediening deelgeneem het, was dieselfde mense wat, wanneer die kerk uitgekom het, miljoene Jode vervloek, verontmenslik en vermoor het.

Bonhoeffer het die oorsaak van die Duitsers se verafgoding van Hitler, by die kerk gesoek. Volgens hom was hierdie omarming van Hitler niks anders as die resultaat van die kerk se verkondiging van wat hy “goedkoop genade” genoem het. Mense kon in die naam van godsdiens selfs hulle sondes regverdig! 

Die ware genade van Jesus is wat ek voorheen na verwys het as “die Woord van God wat mense verander”. Ons as Christene besef ons geestelike bankrotskap en die ware omvang van ons sondes wat enige verdienstelikheid by God totaal onmoontlik maak.

Enige kerk wat die genade van God tot ’n  vlak van “goedkoop genade” degradeer is niks anders as ʼn moralistiese kerk nie. 'n Tipiese sektariese geloof wat 'n  Fariseërse mentaliteit koester. 

Die evangelie van Jesus se genade vir die sondaar is terselfdertyd ook die evangelie van God se vervloeking van die sonde.

In die gereformeerde geloof waar die genade van onse Here Jesus Christus universeel staan in ons Christelike geloof, mag daar nie oor die sonde geswyg word nie! Daarom word sonde ook so gereeld in ons Gereformeerde kerke aangespreek; Ons kan beswaarlik van genade praat sonder om tegelykertyd ook na die sonde te verwys. Genade is per slot van rekening God se vergiffenis van die sonde van die mens.  

Vir baie mense het die woord “gereformeerd”, net soos die woord “Calvinisme”, ’n  baie negatiewe betekenis. Dikwels word hierdie terme vereenselwig met konserwatisme, bekrompenheid, wettiesheid ens. Binne die Suid-Afrikaanse konteks word hierdie woorde nog verder geassosieer met rassisme, nasionalisme, onderdrukking en selfs die miskenning van die Christenskap van ons inheemse volke.

In my boek “Verborge Skatte van die Bybel” verwys ek na die afgelope 2000 jaar se vervolging van die Jode en die feit dat ons, nie-Jode, niks het om oor te roem as dit kom by ons onverdiende Christenskap nie.  Ons “uitverkiesing” is blote onverdiende genade!

Indeel 1 van “Verborge Skatte van die Bybel” het ek die sondeval van die mens bespreek en daarin het ek gesê dat ná die sondeval, daar ʼn nuwe verhouding tussen God en die mens tot stand gekom het. Met hulle nuut gevonde redenasie vermoë moes die mens voortaan self kies tussen reg en verkeerd; tussen geloof en ongeloof.

Met hierdie vermoë, ontwikkel die mens tot die unieke intelligente wesens van vandag. Die mens se prestasies is alleenlik moontlik gemaak deur kennis wat hy na die sondeval bekom het. Net soos wat ons in sonde ontvang en gebore word, net so word ons prestasies ook in sonde ontvang en behaal. Met kennis en verstand kon die mens sy uitsonderlike prestasies behaal, maar slegs deur gehoorsaamheid aan die Wet van God (ou verbond) en geloof in Jesus Christus (nuwe verbond), kan die mens van die straf vir die sonde, naamlik die dood, gered word. Die Dortse leerreëls verwys hierna as “die belofte van die evangelie”. Paulus sê in Galasiërs 3: 24: “Ons was dus onder die toesig van die wet totdat Christus sou kom sodat ons deur te glo, vrygespreek sou word.” en in  Fil. 3: 9: “... en een met Hom kan wees: vrygespreek, nie omdat ek die wet onderhou nie, maar omdat ek in Christus glo. Dit is die vryspraak wat God gee omdat ’n  mens in Hom glo.”

In Johannes 8: 24 sê Jesus: “Daarom het Ek vir julle gesê julle sal in julle sondes sterwe, want as julle nie glo dat Ek is wat Ek is nie, sal julle in julle sondes sterwe.” Slegs deur geloof in Jesus Christus kan ons van die straf vir die sonde gered word. Selfs nie eens ons goeie werke kan ons red nie!

In Ef. 2: 8 skryf Paulus:  “Julle is inderdaad uit genade gered, deur geloof. Hierdie redding kom nie uit julleself nie; dit is ’n  gawe van God.” en dan in vers 9: “Dit kom nie deur julle eie verdienste nie en daarom het niemand enige rede om op homself trots te wees nie.”

Ons hoor so dikwels dat mense van iemand praat wat konsuis so ʼn goeie mens is of wat soveel omgee vir andere of wat soveel vir ʼn ander doen en daarom verdien om hemel toe te gaan. In die evangelie van Christus is dit nie waaroor dit in die eerste plek gaan nie. Éérs geloof in Jesus Christus en dán die res. In  Matt. 6:33 sê Jesus vir ons baie duidelik: “ Nee, beywer julle allereers vir die koninkryk van God en vir die wil van God, dan sal Hy julle ook al hierdie dinge gee.”

Die bekende evangelis Angus Buchan sê gereeld: “Good people don’t go to heaven; believers do.”

Ons almal ken die uitdrukking dat die pad hel toe besaai is met mooi voornemens! ’n  Mooi lewe sónder die evangelie van Jesus, beteken nie veel nie. Dit bly altyd bloot ʼn lewenswandel van moralisme, humanisme en wettisisme. In Matt. 5: 20 se Jesus: “Ek sê vir julle: As julle getrouheid aan die wet nie meer inhou as dié van die skrifgeleerdes en die Fariseërs nie, sal julle nooit in die koninkryk van die hemel ingaan nie.”

Ons geloof en lewenswandel beteken om die waarheid van die evangelie uit te leef. Met ware geloof kan ons ook soos Martin Luther sê:  “ 'n Christen kan doen net wat hy of sy wil, want ʼn Christen doen altyd net wat die Here wil.”

Vir bloot ’'n mooi lewe sal mense altyd sê “dis mooi so” maar wanneer ons die evangelie van Jesus se genade daadwerklik uitleef, dán is dit wanneer mense sien dat jy ʼn ware Christen is. Dan is jy ʼn voorbeeld vir andere om tot eer van God te leef.

Dit beteken geensins dat ons nie die goeie werke moet nalaat nie! Inteendeel, in Gal. 5: 6 sê Paulus: “Al wat van belang is, is geloof wat deur die liefde tot dade oorgaan.”

In Jakobus 2: 14 sê die apostel: “Wat help dit, my broers, as iemand beweer dat hy glo, maar sy dade bevestig dit nie.” en dan in vers 17: “So gaan dit ook met die geloof: as dit nie tot dade oorgaan nie, is dit sonder meer dood.”

Goeie werke is gevolglik nie die doel op sigself nie; dit is die logiese uitvloeisel van die ware geloof in Jesus Christus. Dit borrel voort uit die fontein van God se liefde en kan nie teruggehou word nie!

Geloof en liefde uit die hart van die gelowige, is die enigste twee elemente van ware gehoorsaamheid aan God.